Wszyscy musimy nauczyć się systemu kaucyjnego

Fundacja RECAL we współpracy z Krajową Izbą Gospodarczą zorganizowała w dniu 21 października 2025 r. kolejne Seminarium Kaucyjne poświęcone postępom we wdrażaniu systemu kaucyjnego na opakowania w Polsce. Wydarzenie zgromadziło przedstawicieli Ministerstwa Klimatu i Środowiska, Posłów na Sejm RP, większość operatorów systemu kaucyjnego, organizacji branżowych oraz ekspertów.

Seminarium otworzył Krzysztof Kawczyński, Przewodniczący Komitetu Ochrony Środowiska w Krajowej Izbie Gospodarczej (KIG), który na wstępie podkreślił wagę prawidłowego wprowadzenia systemu. „Podczas poprzedniego Seminarium Kaucyjnego w dniu 24 kwietnia 2025 r. powiedziałem, że system kaucyjny wdraża się tylko raz. Jeżeli nie zostanie prawidłowo zaimplementowany może przynieść przykre skutki finansowe dla uczestników rynku napojów w opakowaniach objętych kaucją. Te słowa nadal pozostają aktualne”.

W ten sposób zwrócił uwagę na ryzyko spadku poparcia społecznego w przypadku trudności we wdrażaniu systemu kaucyjnego, podkreślając jednocześnie konieczność jego sprawnej i kompleksowej implementacji, a także pilną potrzebę pełnego uruchomienia systemu Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta w obszarze opakowań.

Jacek Wodzisławski, Prezes Fundacji RECAL, współorganizujący wydarzenie, nakreślił aktualny stan systemu kaucyjnego w Polsce. „W gronie uczestników seminarium znaleźli się przedstawiciele podmiotów bezpośrednio związanych z wdrażaniem systemu kaucyjnego, który obowiązuje w Polsce od 1 października 2025 r. Zgodnie z praktyką rynkową implementacja systemu jest realizowana stopniowo, z uwzględnieniem 3-miesięcznego okresu przejściowego. Produkty w opakowaniach wprowadzone w tym czasie pozostaną legalnie w obrocie. Oznacza to, że przez dużą część 2026 roku na półkach sklepowych dostępne będą opakowania bez kaucji, ale stopniowo ich miejsce zajmą opakowania kaucjonowane”.

Polski system kaucyjny będzie największym w Europie nie ze względu na liczbę mieszkańców, lecz skalę obrotu opakowaniami. „Szacujemy, że to może być nawet 15 miliardów sztuk. Bardzo ważne jest, żeby system kaucyjny nie preferował i nie wykluczał żadnego opakowania i był równy dla wszystkich uczestników.”

Podczas seminarium głos zabrała również Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska, Anita Sowińska, która powiedziała: „W tej chwili system jest w fazie rozruchu, a operatorzy deklarują, że są gotowi pod względem logistycznym i informatycznym do systemu kaucyjnego. Większość sklepów powyżej 200 m kw. jest przygotowana, ale zależy nam także na mniejszych sklepach oraz innych punktach zwrotu. Szacuję, że na początku 2027 roku będziemy mogli ocenić pierwsze efekty systemu kaucyjnego, również pod kątem ekonomicznym. Polska jest 17 krajem w Unii Europejskiej, który wdrożył system kaucyjny. Przy czym co do ilości mieszkańców jesteśmy drugim za Niemcami. Przed nami ogrom wyzwań przede wszystkim logistycznych, ale także organizacyjnych i edukacyjnych.” Ministra Sowińska dodała również, że wprowadzenie systemu kaucyjnego to szansa dla środowiska oraz korzyści dla gospodarki, „ponieważ w systemie kaucyjnym możemy zebrać ponad 90% opakowań, czyli surowca bardzo wysokiej jakości, zarówno PET, aluminium, ale także szkła wielokrotnego użytku.’’

Na seminarium swoimi doświadczeniami podzielili się przedstawiciele fińskiego, rumuńskiego i holenderskiego systemu kaucyjnego. Zaprezentowano też wyniki europejskiej ankiety Every Can Counts. Ważnym punktem spotkania branży był panel dyskusyjny „System kaucyjny w Polsce”. Uczestnicy wskazali na potrzebę powołania organizacji parasolowej, która mogłaby trzymać nadzór nad systemem, pilnować realizacji wymagań ustawowych, a także zapewniać transparentność wzajemnych rozliczeń.

Agata Juzyk, Prezeska Zarządu Reselekt S.A., podkreśliła: „System kaucyjny musi być szczelny, bo każde opakowanie z kodem EAN może potencjalnie zostać użyte ponownie w sposób nieuprawniony. Dlatego jako operatorzy, mimo braku wspólnej organizacji parasolowej, wypracowaliśmy jednolite standardy dla recyklomatów i uruchomiliśmy centralną bazę danych opakowań, która umożliwia ich precyzyjną weryfikację oraz odrzucanie nieprawidłowych zgłoszeń. To fundament, który chroni system przed nadużyciami i buduje jego wiarygodność.”

Piotr Okurowski, Prezes Kaucja.pl Krajowy System Kaucyjny S.A. podsumował: „Proces wprowadzania opakowań kaucyjnych nie wydarzy się z dnia na dzień – ze względów technicznych, technologicznych i ekonomicznych musi przebiegać stopniowo. Pierwsi producenci już rozpoczęli dystrybucję, pojawiły się pierwsze zwroty opakowań, ale system rusza powoli, w miarę wyprzedawania dotychczasowych zapasów. W Polsce funkcjonuje siedem systemów kaucyjnych – konkurują ze sobą, ale tam, gdzie wymaga tego interes konsumenta, chcemy współpracować, również nad stworzeniem wspólnej organizacji rozliczeniowej.”

Iwona Jacaszek-Pruś ze Związku Pracodawców Przemysłu Piwowarskiego – Browary Polskie, podkreśliła: „Butelki zwrotne funkcjonują w efektywnym systemie od lat. Jako branża piwna, nauczyliśmy konsumentów, że za wraz z produktem trzeba zapłacić kaucję i że jest ona zwracana przy oddaniu pustego opakowania. Zależy nam, aby system kaucyjny efektywnie wystartował, ponieważ stracimy to co najważniejsze – zaufanie konsumentów do systemu. Musimy reagować i korygować ewentualne potknięcia. Mam nadzieję, że siedmiu operatorów będzie ze sobą efektywnie rozmawiać. Od lat postulujemy powołanie organizacji parasolowej, która zapewni przejrzystość oraz wspólne rozliczenia.”

Waldemar Kupś, członek zarządu Czysta Polska Recyklomaty Sp. Z o.o. powiedział: „Pracujemy nad tym, aby system kaucyjny działał w rytmie codziennego dnia – był prosty, intuicyjny i wygodny. Recyklomat CPR powstał właśnie po to, by zwrot opakowań po napojach zajmował tylko chwilę, a odbiór kaucji był możliwie najbardziej komfortowy. Im bardziej dopasujemy technologię do tempa życia, tym szybciej recykling stanie się naszym naturalnym nawykiem.”

W związku z faktem, że system kaucyjny jest częścią systemu Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta (ROP) w zakresie opakowań, a w połowie sierpnia b.r. ukazał się projekt ustawy przedstawiający nowy model systemu ROP w Polsce, ostatnia część seminarium poświęcona została właśnie tej tematyce. W sesji pt. „Rozszerzona Odpowiedzialność Producenta” udział wzięła Gabriela Lenartowicz – Poseł na Sejm RP, Przewodnicząca Podkomisji Stałej ds. monitorowania gospodarki odpadami, która przedstawiła cele ROP: „W ramach prac nad ROP chcemy osiągnąć trzy główne cele: ograniczenie ilość odpadów, większą recyklowalność, czy promowanie opakowań wielokrotnego użytku. Jednak, aby system redystrybucyjny działał prawidłowo, potrzebne są odpowiednie mechanizmy motywujące do efektywności i ekologii.’’ Jako przedstawicielka strony legislacyjnej zaapelowała również o przegląd aktualnych przepisów, które powinny być narzędziem do osiągania wyznaczonych celów.

2. Seminarium Kaucyjne było okazją do szerokiej wymiany doświadczeń pomiędzy ekspertami, przedstawicielami branży, czy rządu. Różnorodność głosów pozwoliła na kompleksowe spojrzenie na temat i zarysowanie kierunków dalszego rozwoju systemu kaucyjnego w Polsce.

Warto podkreślić, że przedstawione wyniki europejskich badań dotyczących postrzegania systemu kaucyjnego przez Polaków, pokazały rosnącą świadomość społeczną i pozytywne nastawienie do idei zwrotu opakowań, co może sprzyjać skutecznej implementacji nowego systemu.

PARTNERZY: