System kaucyjny: wysoka świadomość, niska odpowiedzialność. Polska w globalnym badaniu o recyklingu.

Aż 74% Polaków deklaruje gotowość do wdrożenia systemu kaucyjnego, co plasuje nas w czołówce krajów otwartych na zmiany proekologiczne. To jeden z wniosków najnowszego badania „GLOBAL RECYCLING HABITS AND ATTITUDES 2025”, które analizuje postawy wobec recyklingu na świecie. Jednocześnie raport wskazuje na istotne wyzwania związane z niską świadomością społeczną dotyczącą recyklingu aluminiowych puszek po napojach. W kontekście wdrażanego systemu kaucyjnego, Polacy podkreślają, że zachęty i edukacja mogą odegrać kluczową rolę w zmianie codziennych nawyków – szczególnie wśród młodego pokolenia.

Różnorodne praktyki w zakresie recyklingu zyskują coraz większe uznanie społeczne, a systemy kaucyjne cieszą się rosnącym poparciem na świecie. Tak wynika z najnowszego badania „GLOBAL RECYCLING HABITS AND ATTITUDES 2025”, przeprowadzonego w 16 krajach, w tym w Polsce, na zlecenie inicjatywy Każda Puszka Cenna (ang. Every Can Counts).

Polacy mówią TAK systemowi kaucyjnemu…

Polska wyprzedza globalne trendy w zakresie poparcia dla systemowych zmian. Dane wskazują, że zaufanie i gotowość do wdrożenia systemu kaucyjnego w Polsce deklaruje aż 74% ankietowanych, podczas gdy średnia globalna jest niższa o 3 pp. (71%).

Co istotne, poparcie dla systemu rośnie wraz z wiekiem i jest szczególnie wysokie wśród starszych pokoleń – od 59% w przypadku pokolenia Z do 80% wśród pokolenia wyżu demograficznego i starszych. W Polsce jest to odpowiednio 57% oraz 84%. Warto uzupełnić, że 71% polskich Millenialsów popiera system kaucyjny, a wśród przedstawicieli pokolenia X odsetek ten jest jeszcze wyższy – wynosi 78%. Choć najmłodsze pokolenia widzą potencjał w rozwiązaniach systemowych, luka pokoleniowa wskazuje na konieczność dalszej edukacji i budowania zaangażowania szczególnie wśród młodszych konsumentów.

– Dane pokazują wyraźny mandat publiczny dla systemu kaucyjnego, wierząc w jego skuteczność. Teraz zadaniem jest wdrożenie systemu, który będzie maksymalnie wygodny, przejrzysty i angażujący, by zachęcić młodych do zmiany przyzwyczajeń – podkreśla David Van Heuverswyn, dyrektor Every Can Counts.

…. ale świadomość wciąż kuleje

Wyniki badania jasno wskazują na lukę w świadomości społecznej, która dotyczy efektywności recyklingowej poszczególnych materiałów opakowaniowych. Chociaż aluminiowe puszki po napojach są najczęściej przetwarzanymi opakowaniami na świecie (71%)^[1], tylko 17% respondentów wskazuje puszki jako opakowania najbardziej nadające się do recyklingu. W Polsce ten odsetek jest jeszcze niższy i wynosi 14%, mimo, że jesteśmy liderem recyklingu aluminiowych puszek po napojach, osiągając aż 80% poziom odzysku^[2].

– Wysokie wyniki przetwarzania puszek, wyższe niż średnia światowa, wskazują na dojrzałość procesów recyklingowych w Polsce. Jednocześnie niski poziom świadomości społecznej dotyczący recyklingu aluminium pokazuje, że sama infrastruktura to za mało. Potrzebujemy edukacji, która pomoże konsumentom dostrzec realną wartość materiałów i podejmować bardziej świadome decyzje – mówi Artur Łobocki z Fundacji RECAL, która w Polsce odpowiada za wdrażanie projektu Każda Puszka Cenna.

Polacy liczą na zachęty

Wysokie poparcie dla systemu kaucyjnego w Polsce to dobry grunt, aby realnie zwiększyć jego skuteczność. Z badań wynika, że aż 74% Polaków byłoby skłonnych bardziej angażować się w selektywną zbiórkę, gdyby to było doświadczenie interaktywne np. poprzez system nagród, gry czy aplikacje mobilne. Co więcej, jako trzy najważniejsze czynniki motywujące do zwiększania recyklingu, Polacy wskazali korzyści finansowe (42%), system kaucyjny (41%) i większą wygodę recyklingu (37%). To wyraźny sygnał, że zwrot opakowań powinien być czymś więcej niż obowiązkiem. Wprowadzenie zachęt to szansa na budowanie pozytywnych nawyków i podnoszenie świadomości ekologicznej w społeczeństwie.

Gospodarowanie odpadami opakowaniowymi to zadanie systemowe, nie indywidualny obowiązek

Na pytanie, kto powinien być odpowiedzialny za gospodarowania odpadami opakowaniowymi, ponad połowa badanych (53%) wskazuje konsumentów. Kolejne miejsca zajmują: przemysł opakowaniowy (39%), firmy zbierające odpady (36%), marki napojowe (35%) administracja publiczna (34%) i sprzedawcy detaliczni (27%). Polska wyraźnie odbiega od tego trendu – tylko 35% respondentów uznaje konsumentów jako głównych odpowiedzialnych za gospodarowanie odpadami opakowaniowymi. Zamiast tego Polacy częściej wskazują firmy odbierające odpady (43%) oraz branżę opakowaniową (37%). Najrzadziej odpowiedzialność przypisywana jest administracji publicznej oraz handlowi – po 19%.

– W Polsce skuteczne gospodarowanie odpadami opakowaniowymi traktowane jest jako element działań systemowych, a nie indywidualny obowiązek. To podejście otwiera przestrzeń dla rozwiązań takich jak system kaucyjny, który może realnie przełożyć się na większą odpowiedzialność producentów i marek napojowych – zaznacza Paweł Wiśnioch, koordynator projektu Każda Puszka Cenna.

Z danych wynika, że 9 na 10 ankietowanych (87%) oczekuje, że opakowania będą projektowane z myślą o ich ponownym przetworzeniu lub wykonane z materiałów z recyklingu.

– Jest to ważna informacja dla wszystkich uczestników rynku. Aktualnie wdrażany w Polsce system kaucyjny ma szansę usprawnić zbiórkę dzięki współpracy na każdym etapie: od projektowania opakowań, przez ich dystrybucję, segregację, zbiórkę, aż po przetwarzanie. Tylko wspólne działania producentów, decydentów, handlu oraz konsumentów mogą zapewnić trwała zmianę i realne efekty – dodaje Paweł Wiśnioch.

[1] Źródło: Eunomia Research & Consulting na zlecenie IAI

[2] Źródło: European Aluminium

O Every Can Counts

Założony w 2009 roku w Wielkiej Brytanii, projekt Every Can Counts jest wiodącym międzynarodowym programem mającym na celu inspirowanie ludzi w recyklingu puszek po napojach, gdziekolwiek się znajdują — w domu, w pracy czy w podróży. Działający w 21 krajach w Europie, a także w Brazylii, Zjednoczonych Emiratach Arabskich i Stanach Zjednoczonych, inicjatywa prezentuje nieskończoną możliwość recyklingu każdej puszki przetworzonej na nową, zamieniając codzienne działania w trwały wpływ.

Więcej informacji:  www.kazdapuszkacenna.pl