Instrukcje segregacji opakowań aluminiowych wciąż pozostawiają wiele do życzenia

Czy gminy w sposób wystarczająco jasny i klarowny, a przede wszystkim prawidłowy, informują mieszkańców, w jaki sposób segregować opakowania aluminiowe? Co z zakrętkami? Widać postęp względem wyników badania z 2021 r., ale do ideału wciąż daleko.

Temat jest o tyle skomplikowany, że opakowań wykonanych z wykorzystaniem aluminium jest całkiem sporo i są różnorodne. Obok puszek do napojów czy żywności, folii aluminiowej, w tej grupie spotkamy też wieczka i tacki oraz opakowania kosmetyków, w tym aerozole, tubki, pudełka, kapsułki na kawę, kapsle i nakrętki. Co oczywiste, najbardziej popularnym opakowaniem wykonanym z aluminium są puszki do napojów i to one są również niekwestionowanym liderem recyklingu w Polsce (80%) oraz Europie (75,8%). Projektowany w Polsce system kaucyjny obejmie puszki metalowe (w tym także stalowe) o pojemności do 1l, dlatego istotne jest zwrócenie uwagi na opakowania innego typu, które powinny również trafić do recyklingu, a ich zbiórka nie będzie wspierana przez system kaucyjny. Wszystkie ww. opakowania, większe i te drobne, mają wspólną cechę – można i należy poddać je recyklingowi. Żeby jednak mogły zostać poddane procesowi recyklingu, muszą zostać selektywnie zebrane, a jak pokazuje rzeczywistość, jest jeszcze dużo do zrobienia w tym obszarze. Zwłaszcza, że lekkie aluminium to wyłącznie opakowania jednostkowe, wyzwanie jest więc tym większe.

Misz-masz w gminnych materiałach informacyjnych

Za szczegółowy zakres selektywnego zbierania odpadów odpowiadają gminy, które organizują zbiórkę odpadów. Fundacja RECAL w 2020 r. przeprowadziła po raz pierwszy badanie, w jaki sposób gminy informują mieszkańców o zasadach zbiórki opakowań aluminiowych. Wyniki zostały zawarte w raporcie pt. „Różnice w instrukcjach segregacji opakowań z aluminium w 50 największych miastach Polski”, o którym pisaliśmy w artykule Kto najlepiej informuje o segregacji opakowań aluminiowych? Zbadano 50 polskich miast.

Badanie zostało powtórzone i jak zauważa Jacek Wodzisławski widać, że wysiłki edukacyjne, jakie od 2020 r. prowadzi w tym obszarze Fundacja RECAL przynoszą już pierwsze efekty. – Zanotowaliśmy, że większe zmiany w pozytywnym kierunku nastąpiły w okresie pomiędzy rokiem 2021 a 2022 r, aniżeli pomiędzy 2020 a 2021 r. Możemy więc obserwować pewne przyspieszenie, co pokazuje, że do świadomości samorządów dociera już, że skończyły się czasy, kiedy prostymi frakcjami osiągało się poziomy recyklingu. W momencie, kiedy wymagania dotyczące poziomów będą gwałtownie przyrastać w najbliższych latach, konieczne stanie się sięganie także po te drobniejsze elementy i opakowania. Część samorządów mówi już nawet o potrzebie odrywania platynek z kubków plastikowych, czyli aluminiowych wieczek… – wskazuje Jacek Wodzisławski, prezes zarządu Fundacji RECAL.

Najwięcej rozbieżności w kwestii segregacji aerozoli

Tylko dwa rodzaje opakowań: puszka napojowa i puszka żywnościowa zostały wskazane w instrukcjach wszystkich 50 miast, jako odpad, który należy wrzucić do żółtego pojemnika. W przypadku pozostałych opakowań takiej zgodności i jasności już nie ma.

Najwięcej rozbieżności i najwięcej różnorodnych stanowisk widać w kwestii segregacji aerozoli, czyli popularnych dezodorantów. Prawie połowa badanych samorządów w ogóle nie wspomina o tym rodzaju opakowań w swoich materiałach edukacyjnych dotyczących zasad selektywnej zbiórki. Z kolei te gminy, które zajęły w tej sprawie stanowisko, podzieliły się niemal równo. Jedne twierdzą, że aerozole nie powinny trafić do żółtego pojemnika, tylko do odpadów zmieszanych, a pozostałe uważają dokładnie odwrotnie.

– Ważne jest zrozumienie motywacji samorządów, dlaczego w ten a nie innych sposób kwalifikują opakowania aerozolowe. Argumentacja jest zbieżna z tą z poprzednich lat, a mianowicie włodarze obawiają się, że zawarte w nich łatwopalne gazy mogą doprowadzić do zapłonu odpadów gromadzonych w żółtym pojemniku, kwalifikując aerozole jako opakowania po produktach niebezpiecznych. Z tego też powodu 7 z 50 gmin (o 5 gmin więcej względem poprzedniego badania) uznało, że puszki ciśnieniowe należy oddawać wyłącznie do Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (tzw. PSZOK). A wystarczy edukować, że pojemniki aerozolowe można bezpiecznie wrzucać do żółtego pojemnika, muszą być tylko dokładnie opróżnione – wskazuje Wodzisławski.

Aluminiowe dezodoranty to najcięższe opakowania aluminiowe, których waga (wraz ze stalowym zazwyczaj zamknięciem) nierzadko przekracza 50 gram za sztukę. Dla porównania puszka do napojów to kilkanaście gram. – W momencie kiedy puszka napojowa zostanie włączona do systemu kaucyjnego, w systemie gminnym będzie zbierana jedynie pozostała część opakowań aluminiowych i będzie to stosunek mniej więcej 1/3: puszka żywnościowa, opakowania aerozolowe i pozostały asortyment – zauważa ekspert.

Bądźmy jak Duńczycy!

W tym „pozostałym asortymencie” znajdują się też nakrętki aluminiowe. Jak wynika z ustaleń Fundacji RECAL obecnie w Polsce ok. 1/3 nakrętek aluminiowych trafia do recyklingu razem z frakcją szkła i jest z łatwością wydzielana podczas doczyszczania stłuczki szklanej. Zwyczajowo mieszkańcy oddzielają tylko same nakrętki, a współczesne zamknięcia butelek szklanych do np. oliwy, wódki, czy wina, posiadają również solidny kołnierz, który po odkręceniu nakrętki pozostaje wciąż na butelce. Idealnym rozwiązaniem jest, aby zakrętki pozostały na butelce, bo zbyt małe elementy są trudne do wychwycenia w instalacjach komunalnych.

– Tymczasem w takich państwach jak Dania, Niemcy czy Wielka Brytania od lat jest już normą, że nakrętki pozostawia się na butelkach po winie czy oliwie. Róbmy tak samo, to nie jest wielki wysiłek, a może przynieść to dużą korzyść dla gminy (poziomy recyklingu), sortowni (sprzedającej surowce wtórne) i środowiska (mniej zanieczyszczeń). Warto odnotować, że Miasto Warszawa dołączyło do chlubnej listy 3 miast w Polsce informujących o pozostawieniu nakrętki lub zakrętki na butelce – podkreśla Jacek Wodzisławski.

Jakie alu opakowania zdecydowanie powinny trafiać do żółtego pojemnika?

• Puszki po napojach oraz żywności
• Opróżnione puszki ciśnieniowe
• Opróżnione tubki bez zakrętek
• Tacki oraz foremki bez zawartości
• Folia aluminiowa, w tym oderwane wieczka aluminiowe od plastikowych kubków po jogurtach. Ważne, aby folię aluminiową zgniatać – jeżeli jest ona w formie dysku lub spłaszczonej kulki, łatwiej jest wydzielić ją w sortowni oraz zajmuje mniej miejsca w żółtym pojemniku.

Co warto jeszcze rozważyć, aby trafiło do żółtego pojemnika?

• Butelki aluminiowe – to opakowania bardzo rzadko, ale jednak spotykane w Polsce
• Kapsułki po kawie, których odbiór już teraz prowadzą niektóre podmioty na krajowym rynku

Tekst powstał przy współpracy z Teraz Środowisko

###

Kontakt dla mediów:

Jacek Wodzisławski, Prezes
Fundacja RECAL
Email: jacek.wodzislawski@recal.pl
Tel.: (+48) 605 100 390

Adrianna Piórkowska, Senior Account Executive
Fleishman-Hillard
Email: adrianna.piorkowska@fleishmaneurope.com
Tel.: (+48) 605 860 960